مهمترین مطالب اصول حسابداری یک پیام نور فصل ششم

واحدهای اقتصادی را از نظر نوع فعالیت در سه دسته می توان طبقه بندی کرد :

الف ) موسات خدماتی

ب ) موسسات بازرگانی

ج ) موسسات تولیدی

الف ) موسات خدماتی

شامل موسساتی نظیر تعمیرگاهها، هتل ها، درمانگاها وآموزشگاهها می باشند که خدماتی را به مشتریان ارائه می کنند.

ب ) موسسات بازرگانی

موسساتی هستند که کالا را خریداری کرده و بدون آنکه تغییر شکلی در آنها بدهند آنها را می فروشند. موسسات بازرگانی شامل عمده فروشان یا بنکداران و خرده فروشان می باشند.

ج ) موسسات تولیدی

موسساتی هستند که مواد اولیه و کالاهایی را خریداری وآنها را تغییر شکل می دهند ویا به کالای دیگری تبدیل می کنند وبه فروش می رسانند.

از سیستم حسابداری موسسات بازرگانی باید شرایط زیر استخراج شود.

1- میزان فروش

2- بهای تمام شده کالای خریداری شده

3- میزان موجودی کالا

4- بهای تمام شده کالای فروش رفته

موسسه بازرگانی حمیدی در تاریخ 8/2/81 مبلغ 100000000ریال کالا به صورت نقد خریداری کرد.

نحوه ثبت رویداد فوق در دفترروزنامه موسسه حمیدی به صورت زیر است :

تاریخ شرح بدهکار بستانکار

8 /2/81 خرید 100000000

صندوق 100000000

بابت خرید کالا به صورت نقد

موسسه بازرگانی حمیدی درتاریخ 25/2/81 مبلغ 600000 ریال ازکالای خریداری شده در تاریخ 24/2/81 را به فروشنده برگشت داد. نحوه ثبت رویداد فوق در دفترروزنامه موسسه حمیدی به صورت زیر است :

تاریخ شرح بدهکار بستانکار

26/2/81 حسابهای پرداختنی 600000

برگشت از خرید و تخفیفات 600000

بابت برگشت قسمتی از کالای خریداری شده.

تخفیف تجاری تخفیفی است که معمولا“ بابت خرید عمده به خریداران داده می شود. در صورتی که خریدار مشمول این تخفیف شود، مبلغ خرید به صورت خالص ثبت می شود.

عملیات حسابداری فروش کالا

در روش ادواری هنگام فروش کالا اگر فروش نسیه باشد، حسابهای دریافتنی واگر فروش نقدی باشد، حساب صندوق بدهکار و حساب فروش بستانکار می شود.

صورت سود وزیان موسسات بازرگانی حداقل باید حاوی اطلاعات زیر باشد :

1- فروش خالص

2- بهای تمام شده کالای فروش رفته

3- سود یا زیان ناخالص

4- هزینه های عملیاتی

5- سود یا زیان خالص

برای تهیه صورت سود وزیان موسسه حمیدی اطلاعات زیر از ترازآزمایشی اصلاح شده موسسه در تاریخ 29/12/81 استخراج شده:

در ضمن موجودی کالای پایان دوره موسسه در تاریخ 29/12/81 بالغ بر 11500000 ریال است و60 درصد هزینه های حقوق، اجاره و آب وبرق جزء هزینه های عمومی و اداری و40 درصد آن جزء هزینه های فروش می باشد.

نام حساب		مانده بدهکار		مانده بستانکار
موجودی کالای اول دوره		8000000
خرید		120000000
برگشت از خرید و تخفیفات				2500000
تخفیفات نقدی خرید				1500000
فروش				185000000
برگشت از فروش و تخفیفات	5000000
تخفیفات نقدی فروش	4000000
هزینه حمل کالای خریداری شده	4500000
هزینه حقوق	12000000
هزینه اجاره	9500000
هزینه آب وبرق	8500000
برداشت	5000000

با توجه به اطلاعات فوق صورت سود وزیان موسسه برای سال منتهی به 29/12/81 به صورت زیر است :

موسسه حمیدی

صورت سود وزیان برای دوره مالی منتهی به 29/12/81

فروش 185000000

کسر می شود :

برگشت از فروش و تخفیفات 5000000

تخفیفات نقدی فروش 4000000 ( 9000000)

فروش خالص 176000000

کسر می شود : بهای تمام شده کالای فروش رفته

موجودی کالای اول دوره 8000000

خرید طی دوره 120000000

کسر می شود :

برگشت ازخرید و تخفیفات 2500000

تخفیفات نقدی خرید 1500000 (4000000)

خرید خالص 116000000

اضافه می شود: هزینه حمل کالای خریداری شده 4500000 120500000

بهای تمام شده کالای خریداری شده طی دوره 128500000

موجودی کالای آماده برای فروش (11500000)

بهای تمام شده کالای فروش رفته (117000000)

سود خالص 5900000

کسر می شود هزینه های عملیاتی :

هزینه های عمومی و اداری 18000000

هزینه های فروش 12000000 30000000

سود خالص 29000000

اصول کلی بستن حسابداری موقت در موسسات بازرگانی شبیه بستن حسابهای موقت در موسسات خدماتی است.

روشهای ادواری و دائمی در ثبت عملیات حسابداری

برای ثبت عملیات مالی در موسسات بازرگانی می توان یکی از روشهای ادواری یا دائمی را مورد استفاده قرار داد.

در روش ثبت دائمی، کالاهای خریداری شده در طول دوره مالی به حساب موجودی کالا بدهکار و هنگامی که کالایی فروخته شد، قیمت تمام شده آن از حساب موجودی کالا خارج می شود.

در روش ثبت ادواری،کالاهای خریداری شده در طول دوره مالی به حساب خرید، بدهکار وکالاهای فروخته شده به حساب فروش بستانکار می شود.

مهمترین مطالب اصول حسابداری یک پیام نور فصل پنجم

سیستم حسابداری باید تمامی اطلاعات مالی موسسه را شناسایی، اندازه گیری، ثبت، طبقه بندی و در قالب صورتهای مالی تلخیص نموده تا اطلاعات مفیدی را برای استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری فراهم نماید.

فرایند عملیات حسابداری شامل یک سری عملیاتی است که به طور پیاپی در هر دوره مالی تکرار می شود. این عملیات پیاپی را چرخه حسابداری می گویند.

در طول دوره مالی عملیات زیر به طور مستمر و بدون وقفه انجام می گیرد :

1- جمع آوری اطلاعات مالی

2- تجزیه و تحلیل معاملات و عملیات مالی

3- ثبت معاملات و عملیات مالی در دفتر روزنامه

4- نقل اقلام از دفترروزنامه به دفتر کل

در پایان دوره مالی برای تهیه صورتهای مالی عملیات زیر انجام می گیرد :

1- تهیه ترازآزمایشی

2- اصلاح و تعدیل حسابهای دفتر کل

3- تهیه صورت سود وزیان و صورت تغییرات سرمایه

4- بستن حسابهای موقت

5- تهیه ترازآزمایشی اختتامی

6- تهیه ترازنامه

تهیه صورتهای مالی

تهیه صورتهای مالی به عنوان مهمترین محصول سیستم اطلاعاتی حسابداری، یکی از اصل ترین وظایف حسابداران است. نتیجه و خلاصه تمام عملیات حسابداری در پایان هر دوره مالی در قالب صورتهای مالی اساسی ارائه می شود.

صورتهای مالی اساسی عبارت اند از :

1- ترازنامه

2- صورت سود وزیان و صورت سود (زیان) انباشته

3- صورت گردش وجوه نقد

4- صورت تغییرات سرمایه

صورت سود و زیان

صورت سود وزیان بیانگر نتایج عملیات موسسه طی یک دوره مالی می باشد. برای اندازه گیری نتایج عملیات یک موسسه درآمدها و هزینه های یک دوره مالی با هم مقابله شوند.

گزارشی که مقابله درآمدها و هزینه های یک دوره مالی در آن صورت می گیرد را صورت سود وزیان می نامند.

صورت سود وزیان از روی ترازآزمایشی اصلاح شده تهیه می شود. در صورت سود و زیان ابتدا درآمدها نوشته میشود و سپس هزینه ها از آنها کسر می گردد؛ با کسر هزینه ها از درآمدها، سود موسسه به دست می آید.

درمتن صورت سود و زیان نیز ابتدا درآمدها و بعد هزینه ها نوشته می شود.

بستن حسابهای موقت

همان گونه که قبلا“ بیان گردید برای تهیه ترازنامه ابتدا باید حسابهای موقت بسته شوند. اما حسابهای موقت چه حسابهایی هستند ؟ حسابها را از نظر انتقال یا عدم انتقال مانده آنها به دوره مالی بعد، به دو دسته تقسیم میکنند:

1- حسابهای موقت

2- حسابهای دائمی

حسابهای موقت

حسابهایی هستند که مانده آنها به دوره بعد منتقل نمی شود. حسابهای موقت شامل حسابهای زیر می شود : الف ) حسابهای صورت سود وزیان اعم از درآمدها و هزینه ها

ب ) حساب برداشت

حسابهای دائمی

حسابهایی هستند که مانده آنها به دوره مالی بعد منتقل میشود.حسابهای دائمی شامل حسابهای ترازنامه اعم از(الف) دارائیها، (ب) بدهیها و(ج) سرمایه میشود .

طی دوره مالی ممکن است بخشی از یک حساب دائمی و بخش دیگر آن موقت باشد.این گونه حسابها راحسابهای مختلط یا مخلوط می گویند. مثلا“ حساب پیش پرداخت و پیش دریافت، قبل از اصلاحات از جمله حسابهای مختلط هستند.

با انجام ثبت های اصلاحی قسمت دائمی و قسمت موقتی حسابهای مختاط از هم تفکیک می شود.

درپایان سال مالی برای بستن حساب درآمدها و هزینه ها از یک حساب واسط به نام ”حساب خلاصه سود وزیان“ استفاده می کنیم.

مراحل بستن حسابهای موقت

1- حساب درآمدها را بدهکار وحساب خلاصه سودوزیان را بستانکار می کنیم .

2- حساب خلاصه سودوزیان رامعادل جمع هزینه ها بدهکار وتک تک حسابهای مربوط به هزینه ها را بستانکار میکنیم

3- حساب خلاصه سودوزیان را مانده گیری نموده و در صورتی که مانده آن بستانکار باشد آن را معادل مبلغ مانده آن بدهکار و حساب سرمایه را بستانکارمی کنیم.

4- حساب سرمایه را بدهکار و حساب برداشت را بستانکار می کنیم.

تهیه ترازآزمایشی اختتامی

پس از انجام ثبتهای مربوط به بستن حسابهای موقت و انتقال آنها به دفتر کل ، مانده این حسابها در دفتر کل صفر میشود از مانده حسابهای دفتر کل یک ترازآزمایش تهیه می شود این ترازآزمایشی راکه پس از بستن حسابهای موقت تهیه می شود وفقط شامل حسابهای دائمی میباشد ترازآزمایشی اختتامی می نامند.

ترازنامه (صورت وضعیت مالی )

ترازنامه صورتی است که اطلاعات مربوط به منابع اقتصادی، تعهدات اقتصادی و حق مالی صاحب سرمایه را از طریق گزارش دارئیها، بدهیها و سرمایه واحد تجاری در یک زمان مشخص فراهم می کند.

از آنجا که ترازنامه معرف وضعیت مالی واحد تجاری در یک مقطع زمانی معین است،آن را صورت وضعیت مالی نیز می نامند.

اقلام ترازنامه غالبا“ بر اساس ویژگیهای مشترک آنها طبقه بندی می شوند. نوع طبقه بندی،عناوین هر یک از طبقات و تعداد اقلام هر طبقه به اندازه واحد تجاری،ماهیت عملیات آن و گستردگی و حدود استفاده از صورتهای مالی بستگی دارد.

ترازنامه به اشکال مختلفی ارائه می شود. یکی از اشکال رایج ” شکل افقی “ یا ”شکل حساب t “ است.

دارائیهای جاری

دارائیهای جاری عبارت است از موجودی نقد و سایر دارائیهایی که به طور معقول انتظار می رود طی چرخه عادی عملیات یا ظرف یک سال،هر کدام طولانی تر است، به وجه نقد تبدیل شود، به فروش رود یا به مصرف برسد.

موجودی نقد، سرمایه گذاریهای کوتاه مدت، حسابهای دریافتنی،اسناد دریافتی کوتاه مدت، موجودیهای کالا و پیش پرداختها نمونه هایی از اقلام دارائیهای جاری هستند.

دارائیهای غیر جاری

دارائیهای بلند مدت به اقلامی از دارائی گفته می شود که موسسه قصد نگهداری و استفاده از آنها برای سالهای متمادی دارد : مانند زمین، ساختمان، اثاثه اداری، وسایل نقلیه و اسناد پرداختنی بلند مدت. دارائیهای بلند مدت را دارائیهای ثابت نیز می گویند.

بدهیهای جاری

بدهیهای جاری تعهداتی هستند که انتظار می رود حداکثر طی یک سال از محل دارائیهای جاری یا ایجاد بدهی جاری دیگر تسویه یا بازپرداخت شوند.

حسابهای پرداختنی، اسناد پرداختنی کوتاه مدت، پیش دریافتها و مالیات پرداختنی نمونه هایی از بدهیهای جاری هستند.

بدهیهای بلندمدت

بدهیهای بلندمدت تعهداتی هستند که انتظار نمی رود طی یک سال از محل دارائیهای جاری یا ایجاد بدهی جاری دیگر تسویه یا بازپرداخت شوند. اوراق قرضه پرداختنی و اسناد پرداختنی بلندمدت نمونه هایی از بدهیهای بلند مدت هستند.

صورت تغییرات سرمایه

صورت تغییرات سرمایه صورتی است که تغییرات سرمایه موسسه طی دوره مالی را نشان می دهد.

مهمترین مطالب اصول حسابداری یک پیام نور فصل چهارم

سرمایه گذاری مجدد

سرمایه گذاری مجدد به معنای آن است که صاحب موسسه با آوردن پول یا مال دیگری، دارائی موسسه متعلق به خود را افزایش دهد. سرمایه گذاری مجدد، دارائی یک موسسه را افزایش می دهد در مقابل.فدر طرف دیکر معادله حسابداری،افزایش می یابد.

برداشت

برداشت به معنای آن است که صاحب یک موسسه برای مصارف شخصی پول یا مال دیگری را از دارائیهای موسسه متعلق به خود را از محل وجوه نقد موسسه پرداخت کند.

از آنجا که برداشت باغث کاهش سرمایه می شود، قواعد بدهکار وبستانکار کردن آن عکس حساب سرمایه می باشد.

مفهوم درآمد

درآمد، بهای کالای فروش رفته ویا خدمات انجام شده است. هنگامی که موسسه ای خدماتی را انجام یا کالایی را به مشتریان تحویل می دهد،پول یا دارایی دیگری از آنان دریافت می کند. ورود این پول یا دارایی را به موسسه درآمد میگویند. مبلغ درآمد در هر معامله ای از طریق ارزش دارایی یا دارائیهای که در ازای آن به دست می آید.

درآمد موجب افزایش سرمایه می شود. ورود پول یا ایجاد مطالبات ناشی از انجام خدمات،جمع دارائی یک موسسه را افزایش می دهد، در طرف دیگر معادله حسابداری، بدهی را تغییر نمی دهد اما سرمایه را به مبلغی معادل افزایش حاصل در جمع دارئی، بالا می برد.

درآمد عبارت است از افزایش ناخالص در سرمایه که ناشی از فعالیتهای انتفاعی باشد. برای هر یک از منابع درآمد باید حسابی جداگانه در دفتر کل افتتاح شود و عنوان هر حساب باید حاکی از منبع درآمد باشد.

نحوه ثبت درآمد

چون درآمد موجب افزایش سرمایه می گردد، نحوه ثبت افزایش و کاهش آن مثل حساب سرمایه است. یعنی زمانی که درآمد افزایش پیدا می کند، حساب درآمد بستانکار میشود.

مفهوم هزینه

هزینه، بهای تمام شده کالای فروش رفته و خدمات انجام شده به منظور کسب درآمد است.

هزینه مخارجی است که برای درآمد، پرداخت یا واقع شده است واز طریق بهای تمام شده دارائیها یا خدماتی که در یک دوره مالی به مصرف می رسد ویا مورد استفاده قرار می گیرد، اندازه گیری ودر مدارک حسابداری ثبت می شود.

نحوه ثبت هزینه

چون هزینه موجب کاهش سرمایه می گردد،نحوه ثبت افزایش و کاهش آن عکس حساب سرمایه است.

شرکت الف در تاریخ 2/10/ 81 صورتحسابی به مبلغ 8000000 ریال بابت هزینه تعمیر ماشین آلات شرکت دریافت نمود که وجه آن هنوز پرداخت نشده است. نحوه ثبت این رویداد در دفترروزنامه به صورت زیر است :

تاریخ شرح بدهکار بستانکار

2/10/81 هزینه تعمیرات 8000000

حسابهای پرداختنی 8000000

بابت دریافت صورتحساب تعمیر

ماشین آلات شرکت

هزینه حقوق دی ماه کارکنان شرکت آلفا 50000000 ریال است که در تلریخ 30/10/81 مبلغ 45000000 ریال آن پرداخت شد و بقیه هنوز پرداخت نشده است. نحوه ثبت این رویداد طرفنظر از مالیات و بیمه در دفترروزنامه به صورت زیر است :

تاریخ شرح بدهکار بستانکار

2/10/81 هزینه حقوق 50000000

صندوق 45000000

حسابهای پرداختنی 5000000

بابت هزینه حقوق دی ماه کارکنان شرکت.

شرکت الف در تاریخ 12/11/81 بابت هزینه تعمیر وسایل نقلیه شرکت صورتحسابی به مبلغ 5000000 ریال دریافت کرد که بابت آن یک فقره سفته 3ماهه تسلیم تعمیرکار نمود. نحوه ثبت این رویداد دردفترروزنامه به صورت زیر است:

تاریخ شرح بدهکار بستانکار

12/11 /81 هزینه تعمیرات 5000000

اسناد پرداختنی 5000000

بابت هزینه تعمیر وسایل نقلیه شرکت و

تسلیم یک فقره سفته 3ماهه به تعمیرکار

تشریح فرض تعهدی

فرض تعهدی ناظر بر نحوه شناخت درآمدها و هزینه ها و به تبع آن ناظر بر اصل تحقق درآمد و اصل مقابله با درآمدها با هزینه ها ( اصل تطابق ) می باشد.

براساس فرض تعهدی اگر وجه نقد وصول شده باشد ولی درآمد تحقق نیافته باشد، نمی توان درآمد را شناسایی کرد. همچنین براساس این فرض اگر وجه پرداخت شده باشد اما هزینه تحمیل نشده باشد، نمی توان هزینه را در دفاتر ثبت نمود.

اصل تحقق درآمد

براساس اصل تحقق درآمد، زمانی می توانیم درآمد را شناسایی و ثبت کنیم که درآمد تحقق یافته یا عاید شده باشد.

فرایند کسب سود عبارت از مجموعه ای از عملیات است که از خرید مواد اولیه و سایر عوامل تولید تا تبدیل آنها به کالای ساخته شده و نهایتا“ فروش محصولات و دریافت وجه آنها را در بر می گیرد.

بنابراین در هر زمانی قبل از فروش محصول چنانچه وجهی دریافت شود، نمی توان آن را به عنوان درآمد ثبت نمود. بلکه این گونه دریافتها نوعی بدهی است که تحت عنوان پیش دریافت ثبت میشود.

اصل مقابله درآمد با هزینه ها یا اصل تطابق

هر موسسه ای به منظور کسب درآمد هزینه هایی را در طول دوره مالی متحمل میشود. برای تعیین سود و زیان خالص باید هزینه های انجام شده در یک دوره مالی از درآمد تحقق یافته در همان دوره کسر شود.

طبق اصل مقابله هزینه ها با درآمد یا اصل وضع هزینه هایی یک دوره از درآمد همان دوره ، هنگامی که یک رویداد معین هم بر درآمد و هم بر هزینه اثر می گذاری هر دو جنبه این رویداد باید در همان دوره مالی شناسایی و ثبت شود.

پیش دریافت درآمد

زمانی میتوان درآمد را شناسایی کرد که فرایند کسب سود تکمیل شده باشد .همچنین بیان گردید که معمولا موقع فروش کالا یا اجرای خدمات فرایند کسب سود را تکمیل شده فرض می کنند.

بنابراین در هر زمانی قبل از فروش محصول یا اجرای خدمات چنانچه وجهی در یافت شود نمی توان آن را به عنوان درآمدثبت نمود بلکه این گونه در یافتها نوعی بدهی هستند که در حسابی به نام «پیش دریافت» ثبت می شوند.

پیش پرداخت هزینه

چنانچه وجوه پرداختی مربوط به مخارجی باشد که منفعت حاصل از آن به دوره های آتی تسری پیدا کند تحت عنوان یک دارائی به نام پیش پرداخت ثبت خواهند شد.

پیش پرداخت ها معرف مخارج انجام شده ای است که مورد استفاده قرار نگرفته است.

حسابهای موقت :

شامل حسابهای درآمد و هزینه و برداشت که در پایان دوره مالی بسته می شوند. این حسابها را به استثنای برداشت ، حسابهای سود و زیانی نیز می گویند.

حسابهای دفتر کل را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد :
1- حسابهای دائمی
2- حسابهای موقت

حسابهای دائمی

شامل حسابهای دارایی ، بدهی وسرمایه که مانده آنها به دوره مالی بعد نقل میشود. این حسابها را حسابهای ترازنامه ای نیز می گویند .

اصلاح و تعدیل حسابهای دفتر کل در پایان دوره مالی و به منظور اصلاح ، تعدیل و به هنگام کردن( به روز رساندن)

مدارک حسابداری انجام میشود.

ثبت های اصلاحی معمولا“ در پایان دوره مالی ثبت میشوند و شامل موارد زیر می باشد :

1- اصلاح پیش دریافتهای درآمد

2- اصلاح پیش پرداخت های هزینه

3- ثبت درآمدهای و هزینه های تحقق یافته ثبت نشده تا پایان سال مالی

4- ثبت هزینه استهلاک دارائی

اصلاح پیش پرداخت های هزینه

از آنجا که ممکن است بخشی از مبالغی که تحت عنوان پیش پرداخت ثبت شده اند تا پایان سال مالی به هزینه تبدیل شوند، در پایان هر دوره مالی باید بابت این قسمت از پیش پرداخت ها که به هزینه تبدیل شده اند اصلاحات لازم در حسابها به عمل آید.

ثبت درآمدهای تحقق یافته ثبت نشده تا پایان دوره مالی

در پایان دوره مالی ممکن است درآمدهایی تحقق یافته باشند ولی ثبتی از بابت آنها در دفاتر به عمل نیامده باشد.

شرکت آلفا در اسفند 1381 ماشین آلات شرکت چناران را تعمیر نمود. ارزش این خدمات معادل 3000000 ریال میباشد که دراین تاریخ (منظور 29/12/81 است) ثبتی بابت آن در حسابها به عمل نیامده است. ثبت اصلاحی در پایان سال 81 به صورت زیر میباشد.

تاریخ شرح بدهکار بستانکار

29/12/81 حسابهای دریافتنی 3000000

درآمد تعمیرات 3000000

بابت ارائه خدمات به شرکت چناران .

ثبت هزینه های تحمیل یافته ثبت نشده تا پایان دوره مالی

معمولا“ در پایان دوره مالی هزینه هایی وجود دارند که ثبت نشده اند.از جله هزینه تلفن ، آ ب ، برق این گونه هزینه ها را هزینه های معوق نیز می گویند.

به منظور به کارگیری صحیح اصل تطابق در پایان سال باید این گونه هزینه ها را در دفاتر ثبت نمود.

ثبت هزینه استهلاک دارائیهای بلند مدت استهلاک پذیر

دارائیهای که عمر مفید آنها بیشتر از یک سال باشد، به عنوان دارائی بلندمدت یا ثابت در دفاتر ثبت میشوند به غیر از زمین تمامی دارائیهای بلندمدت دیگر دارای عمر مفید محدود می باشند.

نحوه محاسبه هزینه استهلاک :

ارزش اسقاط - بهای تمام شده ÷ عمر مفید = هزینه استهلاک

اصلاح حساب موجودی ملزومات

برای حسابداری ملزومات دو روش وجود دارد :

روش اول : در این روش هنگام خرید ملزومات، حساب موجودی ملزومات، بدهکار وحساب صندوق یا حسابهای پرداختنی بستانکار می شود.

روش دوم : در این روش هنگام خرید ملزومات حساب هزینه ملزومات، بدهکار و حساب صندوق یا حسابهای پرداختنی ، بستانکار میشود.

تهیه ترازآزمایشی اصلاح شده

پس از انجام تمامی ثبتهای اصلاحی انتقال آنها از دفتر روزنامه به دفتر کل ،مانده حسابهای دفتر کل تعیین و ترازآزمایشی دیگری تهیه می شود.

ترازآزمایشی را که پس از انجام ثبتهای اصلاحی تهیه میکنند، ترازآزمایشی اصلاح شده می گویند. ترازآزمایشی اصلاح شده مبنای تهیه صورت سود وزیان و ترازنامه قرار می گیرد.

مهمترین مطالب اصول حسابداری یک پیام نور فصل دو و فصل سه

معادله یا فرمول حسابداری

دارائیها = بدهیها + سرمایه

براساس این معادله می توان هر یک از معاملات و عملیات مالی و رویدادهای دارای اثر مالی را تجزیه و تحلیل وآثار آن را بر عناصر معادله تعیین کرد.

دارائیها

اموال ، مطالبات وسایر منابع اقتصادی متعلق به یک موسسه که در نتیجه معاملات ،عملیات مالی ایجادشده و قابل تبدیل به پول ودارای منافع آتی است ،دارائی نامیده می شود.

• در صورتی می توان یک منبع اقتصادی را به عنوان دارایی موسسه تلقی کرد که دارای شرایط زیر باشند :

1- دارای منافع اقتصادی آتی بوده و جریان ورود آن منافع به داخل موسسه محتمل باشد.

2- بهای تمام شده دارایی برای موسسه به نحو اتکا پذیری قابل اندازه گیری و قابل بیان به پول باشد.

3- در نتیجه معاملات یا سایر رویدادهای گذشته به کنترل موسسه درآمده باشد.

بدهیها

تعهداتی که یک موسسه در مقابل اشخاص و موسسات دیگر دارد واز معاملات و رویدادهای گذشته ناشی شده وباید از طریق پرداخت پول و... تسویه شوند .

بدهیها معمولا“ از خرید نسیه دارائیها، اخذ وامها، برقراری مالیات و ایراد خسارت به دیگران ناشی می شود.

اجزاء اصلی بدهی به شرح زیر می باشد :

• حسابهای پرداختنی

• اسناد پرداختنی

• پیش دریافت

• وام پرداختنی

سرمایه

حق مالی مالک یا مالکان یک موسسه نسبت به دارایهای آن، سرمایه نامیده می شود. در هر زمان با کسر کردن بدهیهای یک موسسه از داراییهای آن، مبلغ سرمایه به دست می آید.

در شرکتهای سهامی برای نشان دادن حق مالی مالکان یا سهامداران به جای واژه سرمایه از واژه «حقوق صاحبان سهام » استفاده می شود.

نحوه محاسبه سرمایه در پایان هر دوره مالی را میتوان در قالب معادله زیر نشان داد:

• برداشت – (زیان دوره جاری) سود دوره جاری + سرمایه گذاری مجدد + سرمایه اول دوره = سرمایه پایان دوره

رویدادهای مالی

رویدادهای مالی رویدادهایی هستند که اثرمالی داشته باشند. به طور دقیق تر می توان گفت رویدادهای مالی، رویدادهایی هستند که حداقل بر یکی از عناصر معادله اساسی حسابداری(داراییها، بدهیها و سرمایه ) تاثیر بگذارند.

در حسابداری ، تبحر در شناسایی رویدادهای مالی از سایر رویدادها از اهمیت ویژه ای برخورداراست.

آقای احمدی شرکت ( الف ) را تاسیس و مبلغ 600 میلیون ریال به عنوان سرمایه اولیه وارد شرکت نمود.

صندوق (مبلغ 600000000 ریال افزایش یافته ) بدهکار

سرمایه ( مبلغ 600000000 ریال افزایش یافته ) بستانکار

مقداری اثاثه اداری جمعا“ به مبلغ10 میلیون ریال خریداری و 5 میلیون ریال آن به طور نقد پرداخت شد و برای بقیه یک برگ سفته 4 ماهه تسلیم فروشنده شد.

اثاثه اداری (مبلغ 10000000 ریال افزایش یافته ) بدهکار

صندوق ( مبلغ 5000000 ریال کاهش یافته ) بستانکار

بدهیها(اسناد پرداختنی) (مبلغ 5000000 ریال افزایش یافته)

مدرکی را که برای ثبت افزایشها و کاهشهای هر کدام از داراییها، بدهیها و سرمایه به کار می رود، «حساب» میگویند.

حساب پایه اصلی هر سیستم حسابداری و وسیله ای است که اطلاعات مربوط به تغییرات هر یک از اقلام دارایی، بدهی و سرمایه در آن جمع آوری می شود.

جریان اطلاعات در سیستم حسابداری

اطلاعات مربوط به رویدادهای مالی پس از ورود به سیستم اطلاعاتی حسابداری و تجزیه و تحلیل و بیان زبان حسابداری (بدهکار و بستانکار) در سند حسابداری ثبت میشوند.

پس از سند حسابداری، این اطلاعات در دفترروزنامه ثبت و از آنجا به دفتر کل منتقل می شود.

به طور خلاصه جریان اطلاعات در یک سیستم حسابداری به صورت زیر است :

1- رویدادهای مالی 2- سند حسابداری 3- دفتر روزنامه 4- دفترکل 5- تراز آزمایشی 6- صورتهای مالی

سند حسابداری

برای یک یا چند رویدادمالی که در موسسه اتفاق می افتد حسابداری یا برگه حسابداری تهیه می شود.

• سند حسابداری یا برگه حسابداری، نوشته ای است که در آن آثار مالی یک یا چند رویداد مالی نوشته می شود.

• ماده 9 «آئین نامه نحوه تنظیم و تحریر و نگاهداری دفاتر موضوع تبصره یک ماده 95 قانون مالیاتهای مستقیم » سند حسابداری را چنین تعریف می کند

برگه یا مدرک حساب یا سند حسابداری عبارت از نوشته ای است که درآن یک یا چند مورد از عملیات مالی و پولی و محاسباتی انجام شده به حسابهایی که حسب مورد بدهکار یا بستانکار گردیده تجزیه می شود و چنین مدرکی پس از امضاءمرجع ذیصلاح و صدور آن قابل ثبت در دفاتر معین و روزنامه و کل است.

برای ثبت معاملات در سند حسابداری باید نام حسابهای بدهکار و بستانکار در هر معامله را تعیین کرد. نام حسابهای بدهکار و بستانکار از فهرست حسابهای موسسه به دست می آید.

در تنظیم فهرست حسابها برای یک موسسه باید به نکات زیر توجه شود :

1- نام هر حساب باید ماهیت آن را به روشنی بیان کند.

2- تعداد حسابها باید به تناسب نیازهای موسسه انتخاب شود .

3- حسابها باید به ترتیبی که در صورتهای مالی انعکاس می یابد در فهرست حسابها مرتب شود.

4- حسابها باید به ترتیبی شماره گذاری شود که شماره هر حساب نوع و طبقه بندی آن حساب را مشخص کند.

در تاریخ 7 / 2 / 81 آقای پیمان شرکت پیمان را تاسیس و مبلغ 50000000 ریال بابت سرمایه اولیه به صندوق شرکت واریز نمود.

سند حسابداری شرکت پیمان

شماره : 1

تاریخ 8 / 1 / 1381

کد حساب شرح مبلغ جزء بدهکار بستانکار

10 صندوق 50000000

30 سرمایه آقای پیمان 50000000

جمع : ششصد و هشتاد میلیون ریال 50000000 50000000

شرح : واریز به حساب صندوق بابت سرمایه اولیه شرکت.

تهیه کننده : تایید کننده : تصویب کننده :

پس از اینکه رویداد های مالی در سند حسابداری ثبت شد باید در دفترروزنامه نیز ثبت گردد. دفترروزنامه انواع مختلفی دارد.

دفترروزنامه ای که کلیه معاملات و عملیات مالی در آن ثبت می شود را دفترروزنامه عمومی می نامند.

دفتر روزنامه ای که در آن فقط یک نوع خاص از رویدادهای مالی ثبت می شود دفتر روزنامه اختصاصی خوانده می شود.

دفتر روزنامه عمومی

دفتر روزنامه عمومی دفتری است که کلیه معاملات و عملیات مالی موسسه به ترتیب تاریخ در آن ثبت میشود.

بر اساس ماده 7 قانون تجارت، دفتر روزنامه دفتری است که تاجر باید همه روزه مطالبات ، دیون و دادوستد تجارتی و معاملات راجع به اوراق تجارتی و به طور کلی جمیع واردات و صادرات تجارتی خود را به هر اسم و رسمی که باشد و وجوهی را که برای مخارج شخصی خود برداشت می کند در آن ثبت نماید.

دفترروزنامه باید دارای ستونهای مناسب برای انتقال اطلاعات سند حسابداری به آن باشد. بنا براین دفترروزنامه باید حداقل دارای ستونهایی برای درج شماره سند حسابداری، تاریخ، شرح، مبلغ بدهکار و مبلغ بستانکار هر رویداد باشد.

دفتر کل

دفتری است که حسابهای یک موسسه به تفکیک در آن نگهداری می شود .

کلیه معاملات ثبت شده در دفترروزنامه در هر ماه باید حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به دفتر کل منتقل شود.

براساس ماده 8 قانون تجارت ،دفتر کل دفتری است که تاجر باید کلیه معاملات را لااقل هفته ای یک مرتبه از دفتر روزنامه استخراج و انواع مختلف آن را تشخیص و جدا کند.

دفتر کل باید دارای ستونهای مناسب برای انتقال اطلاعات دفتر روزنامه به آن باشد.

مانده گیری حسابها ی دفتر کل

برای مانده گیری هر حساب دفتر کل کافی است که مابه التفاوت جمع اقلام بدهکار و بستانکار ثبت شده در آن حساب را تا آن مقطع محاسبه نمود ، این مابه التفاوت مانده حساب نامیده می شود.

اگر جمع اقلام بدهکار از جمع اقلام بستانکار ثبت شده در آن حساب بیشتر باشد، مانده حاصله بدهکار و بالعکس اگر جمع اقلام بستانکار از جمع اقلام بدهکار ثبت شده در آن حساب بیشتر باشد،مانده حاصله بستانکارخواهد بود.

معمولا برای مشخص کردن ماهیت بدهکار یا بستانکار مانده حسابهای دفتر کل ،ستونی به نام ستون تشخیص در نظر گرفته می شود.

اگر مانده حاصله بدهکار باشد در ستون تشخیص کلمه بدهکار و اگر مانده حاصله بستانکار باشد در ستون تشخیص کلمه بستانکار نوشته می شود.

دفتر معین

برای آن دسته از حسابهای دفتر کل که دارایی چندین زیر مجموعه هستند دفتر معین نگهداری می شود.

اگر به چندین شرکت و شخص دیگر هم بدهی می داشتیم همه آنها در همین حساب دفتر کل یعنی «حسابها ی پرداختنی » ثبت می شدند.

به طور کلی برای آن دسته ازحسابهای دفتر کل که دارای چندین زیر مجموعه هستند، دفتر معین نگهداری میشود.

مثال دفتر روزنامه

1- در تاریخ 25/ 5 / 81 بابت خدماتی که قرار است در ماههای آینده به مشتریان ارائه شود مبلغ 30000000 ریال ( به صورت پیش پرداخت ) دریافت شد.

2- در تاریخ 28 / 6/ 81 مبلغ 15000000 ریال بابت حق بیمه های آینده پرداخت شد.

3- در تاریخ 1/7/ 81 آقای بهزاد مبلغ 1400000 ریال بابت مصارف شخصی از صندوق شرکت برداشت نمود.

4- در تاریخ 21/7/81 آقای بهزاد وجه برداشت شده را به صندوق عودت داد.

1		25/5/81		صندوق سرمایه آقای بهزا د	30000000
				بابت پیش پرداخت ازمشتریان پیش پرداخت بیمه			30000000
2		28/6/81		صندوق	15000000
				پرداخت حق بیمه ماههای آینده			15000000
3		1/7/ 81		برداشت	1400000
				صندوق			1400000
				برداشت شخصی ما لک صندوق	1400000
4		21/7/81		برداشت برگشت وجه برداشتی توسط مالک			1400000

تهیه ترازآزمایشی

در سیستم حسابداری دوطرفه، هر معامله به مبلغ بدهکار و بستانکار مساوی در دفتر ثبت می شود و اگر درست مانده گیری شده باشند جمع مانده های بدهکار حسابهای دفتر کل باید با جمع ماندهای بستانکار مساوی باشد.

یکی از وسایلی که حسابداران برای آزمون صحت مدارک حسابداری مورد استفاده قرار می دهند،ترازآزمایشی است.

ترازآزمایشی فهرستی است از مانده حسابهای دفتر کل که معمولا“ در پایان هر ماه تهیه می شود.

تهیه ترازآزمایشی به حسابداران امکان می دهد که از تساوی خمع مانده های بدهکار با جمع مانده های بستانکار اطمینان حاصل نمایند.

ترازآزمایشی یک جدول دو ستونی است که مانده های حسابهای دفتر کل در آن نوشته می شود.

ترازآزمایشی دو هدف کلی زیر را تامین می کند :

الف ) اثبات تساوی اقلام بدهکار و بستانکار دفتر کل.

ب ) فراهم کردن اطلاعات لازم برای تهیه گزارشهای مالی پایان دوره.

تهیه ترازآزمایشی چهار ستونی در رفع برخی اشتباهات ، موثر ودر رفع برخی از اشتباهات دیگر ناموثر است