مهمترین مطالب اصول حسابداری یک پیام نور فصل پنجم

سیستم حسابداری باید تمامی اطلاعات مالی موسسه را شناسایی، اندازه گیری، ثبت، طبقه بندی و در قالب صورتهای مالی تلخیص نموده تا اطلاعات مفیدی را برای استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری فراهم نماید.

فرایند عملیات حسابداری شامل یک سری عملیاتی است که به طور پیاپی در هر دوره مالی تکرار می شود. این عملیات پیاپی را چرخه حسابداری می گویند.

در طول دوره مالی عملیات زیر به طور مستمر و بدون وقفه انجام می گیرد :

1- جمع آوری اطلاعات مالی

2- تجزیه و تحلیل معاملات و عملیات مالی

3- ثبت معاملات و عملیات مالی در دفتر روزنامه

4- نقل اقلام از دفترروزنامه به دفتر کل

در پایان دوره مالی برای تهیه صورتهای مالی عملیات زیر انجام می گیرد :

1- تهیه ترازآزمایشی

2- اصلاح و تعدیل حسابهای دفتر کل

3- تهیه صورت سود وزیان و صورت تغییرات سرمایه

4- بستن حسابهای موقت

5- تهیه ترازآزمایشی اختتامی

6- تهیه ترازنامه

تهیه صورتهای مالی

تهیه صورتهای مالی به عنوان مهمترین محصول سیستم اطلاعاتی حسابداری، یکی از اصل ترین وظایف حسابداران است. نتیجه و خلاصه تمام عملیات حسابداری در پایان هر دوره مالی در قالب صورتهای مالی اساسی ارائه می شود.

صورتهای مالی اساسی عبارت اند از :

1- ترازنامه

2- صورت سود وزیان و صورت سود (زیان) انباشته

3- صورت گردش وجوه نقد

4- صورت تغییرات سرمایه

صورت سود و زیان

صورت سود وزیان بیانگر نتایج عملیات موسسه طی یک دوره مالی می باشد. برای اندازه گیری نتایج عملیات یک موسسه درآمدها و هزینه های یک دوره مالی با هم مقابله شوند.

گزارشی که مقابله درآمدها و هزینه های یک دوره مالی در آن صورت می گیرد را صورت سود وزیان می نامند.

صورت سود وزیان از روی ترازآزمایشی اصلاح شده تهیه می شود. در صورت سود و زیان ابتدا درآمدها نوشته میشود و سپس هزینه ها از آنها کسر می گردد؛ با کسر هزینه ها از درآمدها، سود موسسه به دست می آید.

درمتن صورت سود و زیان نیز ابتدا درآمدها و بعد هزینه ها نوشته می شود.

بستن حسابهای موقت

همان گونه که قبلا“ بیان گردید برای تهیه ترازنامه ابتدا باید حسابهای موقت بسته شوند. اما حسابهای موقت چه حسابهایی هستند ؟ حسابها را از نظر انتقال یا عدم انتقال مانده آنها به دوره مالی بعد، به دو دسته تقسیم میکنند:

1- حسابهای موقت

2- حسابهای دائمی

حسابهای موقت

حسابهایی هستند که مانده آنها به دوره بعد منتقل نمی شود. حسابهای موقت شامل حسابهای زیر می شود : الف ) حسابهای صورت سود وزیان اعم از درآمدها و هزینه ها

ب ) حساب برداشت

حسابهای دائمی

حسابهایی هستند که مانده آنها به دوره مالی بعد منتقل میشود.حسابهای دائمی شامل حسابهای ترازنامه اعم از(الف) دارائیها، (ب) بدهیها و(ج) سرمایه میشود .

طی دوره مالی ممکن است بخشی از یک حساب دائمی و بخش دیگر آن موقت باشد.این گونه حسابها راحسابهای مختلط یا مخلوط می گویند. مثلا“ حساب پیش پرداخت و پیش دریافت، قبل از اصلاحات از جمله حسابهای مختلط هستند.

با انجام ثبت های اصلاحی قسمت دائمی و قسمت موقتی حسابهای مختاط از هم تفکیک می شود.

درپایان سال مالی برای بستن حساب درآمدها و هزینه ها از یک حساب واسط به نام ”حساب خلاصه سود وزیان“ استفاده می کنیم.

مراحل بستن حسابهای موقت

1- حساب درآمدها را بدهکار وحساب خلاصه سودوزیان را بستانکار می کنیم .

2- حساب خلاصه سودوزیان رامعادل جمع هزینه ها بدهکار وتک تک حسابهای مربوط به هزینه ها را بستانکار میکنیم

3- حساب خلاصه سودوزیان را مانده گیری نموده و در صورتی که مانده آن بستانکار باشد آن را معادل مبلغ مانده آن بدهکار و حساب سرمایه را بستانکارمی کنیم.

4- حساب سرمایه را بدهکار و حساب برداشت را بستانکار می کنیم.

تهیه ترازآزمایشی اختتامی

پس از انجام ثبتهای مربوط به بستن حسابهای موقت و انتقال آنها به دفتر کل ، مانده این حسابها در دفتر کل صفر میشود از مانده حسابهای دفتر کل یک ترازآزمایش تهیه می شود این ترازآزمایشی راکه پس از بستن حسابهای موقت تهیه می شود وفقط شامل حسابهای دائمی میباشد ترازآزمایشی اختتامی می نامند.

ترازنامه (صورت وضعیت مالی )

ترازنامه صورتی است که اطلاعات مربوط به منابع اقتصادی، تعهدات اقتصادی و حق مالی صاحب سرمایه را از طریق گزارش دارئیها، بدهیها و سرمایه واحد تجاری در یک زمان مشخص فراهم می کند.

از آنجا که ترازنامه معرف وضعیت مالی واحد تجاری در یک مقطع زمانی معین است،آن را صورت وضعیت مالی نیز می نامند.

اقلام ترازنامه غالبا“ بر اساس ویژگیهای مشترک آنها طبقه بندی می شوند. نوع طبقه بندی،عناوین هر یک از طبقات و تعداد اقلام هر طبقه به اندازه واحد تجاری،ماهیت عملیات آن و گستردگی و حدود استفاده از صورتهای مالی بستگی دارد.

ترازنامه به اشکال مختلفی ارائه می شود. یکی از اشکال رایج ” شکل افقی “ یا ”شکل حساب t “ است.

دارائیهای جاری

دارائیهای جاری عبارت است از موجودی نقد و سایر دارائیهایی که به طور معقول انتظار می رود طی چرخه عادی عملیات یا ظرف یک سال،هر کدام طولانی تر است، به وجه نقد تبدیل شود، به فروش رود یا به مصرف برسد.

موجودی نقد، سرمایه گذاریهای کوتاه مدت، حسابهای دریافتنی،اسناد دریافتی کوتاه مدت، موجودیهای کالا و پیش پرداختها نمونه هایی از اقلام دارائیهای جاری هستند.

دارائیهای غیر جاری

دارائیهای بلند مدت به اقلامی از دارائی گفته می شود که موسسه قصد نگهداری و استفاده از آنها برای سالهای متمادی دارد : مانند زمین، ساختمان، اثاثه اداری، وسایل نقلیه و اسناد پرداختنی بلند مدت. دارائیهای بلند مدت را دارائیهای ثابت نیز می گویند.

بدهیهای جاری

بدهیهای جاری تعهداتی هستند که انتظار می رود حداکثر طی یک سال از محل دارائیهای جاری یا ایجاد بدهی جاری دیگر تسویه یا بازپرداخت شوند.

حسابهای پرداختنی، اسناد پرداختنی کوتاه مدت، پیش دریافتها و مالیات پرداختنی نمونه هایی از بدهیهای جاری هستند.

بدهیهای بلندمدت

بدهیهای بلندمدت تعهداتی هستند که انتظار نمی رود طی یک سال از محل دارائیهای جاری یا ایجاد بدهی جاری دیگر تسویه یا بازپرداخت شوند. اوراق قرضه پرداختنی و اسناد پرداختنی بلندمدت نمونه هایی از بدهیهای بلند مدت هستند.

صورت تغییرات سرمایه

صورت تغییرات سرمایه صورتی است که تغییرات سرمایه موسسه طی دوره مالی را نشان می دهد.