مهمترین مطالب اصول حسابداری یک پیام نور فصل یک

اهمیت و نقش حسابداری

با شفافیت بخشیدن به فضای اقتصادی و مالی هر کشور عاملی تعیین کننده در موفقیت سیاستهای تعین عدالتهای اجتماعی می باشد

تعریف حسابداری

◄ « حسابداری عبارتست از فرآیند تشخیص ، اندازه گیری و گزارش اطلاعات اقتصادی که برای استفاده کنندگان اطلاعات مزبور ، امکان قضاوت و تصمیم گیریهای آگاهانه را فراهم می سازد. »

◄ « حسابداری عبارتست از خدمتی که با فراهم کردن اطلاعات مالی مورد نیاز مدیران ، پرداخت کنندگان مالیات ، اداره کنندگان و سایرین جهت تصمیم گیریهای آگاهانه انجام می پذیرد. »

◄ « حسابداری عبارتست از فن تفسیر ، اندازه گیری و توصیف فعالیتهای اقتصادی. »

فرآیند حسابداری به ترتیب دارای چهار مرحله می باشد

ثبت فعالیتهای مالی

طبقه بندی اقلام ثبت شده

خلاصه کردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش

تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده

مرحله خلاصه کردن عبارتست از ترکیب و تنظیم نتیجة حسابهای دفتر کل به نحوی که حداکثر اطلاعات مورد نیاز به طور خلاصه و ساده به دست آید. در این مرحله مهمترین صورتها یا گزارشات مالی عبارت است از :

← ترازنامه ( وضعیت دارایی ، بدهی و سرمایه را نشان می دهد. )

← صورت سود و زیان ( میزان سود و زیان مؤسسه را با توجه به درآمد و هزینه برای مدتی معین نشان می دهد. )

← صورت حقوق صاحبان سرمایه ( تغییرات سرمایه صاحبان مؤسسه را به دارایی آن مؤسسه برای مدتی معین نشان می دهد. )

تقسیم استفاده کنندگان اطلاعات و گزارشهای حسابداری

استفاده کنندگان داخلی یا درون سازمانی ( عمدتاً مدیران اجرایی می باشند. )

استفاده کنندگان خارجی یا برون سازمانی ( صاحبان سرمایه ، دولتها ، بستانکاران ، بانکها ، رقبا ، سرمایه گذاران بالقوه و …. )

دلایل استفاده دولتها از صورتها و گزارشات مالی

دولتها از دوجهت علاقه مند به اطلاع از وضعیت مالی مؤسسات بازرگانی و انتفاعی می باشند. اولین دلیل را
می توان تعیین میزان مالیات بر درآمد دانست و دلیل دیگر را می توان تنظیم و تدوین مقررات و قوانین برنامه های جدید اقتصادی و رفع نقایص برنامه های گذشته ذکر نمود.

تقسیم استفاده کنندگان اطلاعات و گزارشهای حسابداری

استفاده کنندگان داخلی یا درون سازمانی ( عمدتاً مدیران اجرایی می باشند. )

استفاده کنندگان خارجی یا برون سازمانی ( صاحبان سرمایه ، دولتها ، بستانکاران ، بانکها ، رقبا ، سرمایه گذاران بالقوه و …. )

واحدهای اقتصادی

واحدهای اقتصادی ، سازمانهای جدا و متمایزی هستند که به تعداد زیاد در جامعه وجود دارند. از جملة این واحدها ، می توان بانکها ، واحدهای صنفی ، مؤسسات آموزشی ، سازمانهای دولتی ، شرکتها ، مؤسسات خیریه و غیره را نام برد.

تقسیم بندی واحدهای اقتصادی

واحدهای اقتصادی که فعالیتهای انتفاعی دارند. مانند شرکت ایران خودرو ، شرکت مخمل و ابریشم کاشان.

واحدهای اقتصادی که فعالیتهای غیر انتفاعی دارند. مانند شهرداریها ، مؤسسات آموزشی.

تقسیم بندی واحدهای انتفاعی از لحاظ طرز تشکیل

مؤسسات انفرادی ( تک مالکی ) مانند : تجار و کسبه

شرکتهای ضمانتی مانند : شرکتهای تضامنی ، شرکتهای نسبی و شرکتهای مختلط

شرکتهای سرمایه ای مانند : شرکتهای سهامی ، شرکتهای با مسئولیت محدود و شرکتهای دولتی

مؤسسات انتفاعی غیر تجاری مانند : دفاتر حقوقی ، مؤسسات حسابرسی

مفروضات حسابداری عبارت است از

فرض داشتن شخصیت حقوقی جداگانه

فرض تداوم و استمرار فعالیتهای مالی

فرض وجود واحد اندازه گیری

فرض دوره مالی

فرض داشتن شخصیت حقوقی جداگانه

یعنی اطلاعات مالی برای یک شخصیت حسابداری معین جمع آوری می گردد. به طور کلی باید گفت که فرض داشتن شخصیت حقوقی جداگانه ، یک مبنا برای تعیین خط جدایی بین یک واحد اقتصادی ومالکین آن در دفتر تجزیه و تحلیل فعالیتهای مالی بدست می دهد.

فرض تداوم فعالیتهای مالی

یعنی اینکه عملیات یک شخصیت حسابداری باید در یک دوره زمانی که کافی برای اجرای آن و نیز انجام قراردادها و تعهدات موجود باشد ، ادامه یابد

فرض وجود واحد اندازه گیری

یعنی اینکه نتایج مالی یک شخصیت حسابداری در قالب پول سنجیده و گزارش می گردد.

فرض دوره مالی

یعنی اینکه عمر شخصیت حسابداری ، یک دورة کوتاه مدت مثلاً یک سال تعیین گردد ، تا صورتهای مالی در پایان آن تهیه شده و نتایج فعالیتهای مالی تعیین گردد ؛ و استفاده کنندگان از صورتهای مالی مجبور نباشند ، تا پایان عمر شخصیت حسابداری که نامحدود است ، صبر کنند.

اصول حسابداری

• 1- اصل بهای تمام شده

• 2- اصل تحقق درآمد

• 3- اصل تطابق هزینه ها با درآمدها

• 4- اصل افشاء

- اصل بهای تمام شده تاریخی .

موجب اصل بهای تمام شده، تمام رویدادهای مالی به بهای تمام شده در تاریخ وقوع ثبت ودر صورتهای مالی منعکس می شود وچنانچه بعدا“ ارزش پولی آنها افزایش یابد، این افزایش شناسایی وثبت نمی شود .

در به کار گیری این اصل ، بهای تمام شده دارائیها براساس قیمت نقد یا معادل قیمت نقد ، اندازه گیری می شود.

-اصل افشاء حقایق

افشاءایجاب می کند که کلیه واقعیتها بااهمیت مربوط به رویدادها و فعالیتهای مالی موسسه به نحو مناسب و کامل افشاء شود .

براساس اصل افشاء حقایق باید تمامی اطلاعاتی که به نحوی می تواند در تصمیم گیری استفاده کنندگان از اطلاعات مالی تاثیر گذار باشد،افشاء شود. افشای اطلاعات می تواند در متن صورتهای مالی یا یادداشتهای همراه آن صورت پذیرد.

-اصل تحقق درآمد

اساس اصل تحقق ، درآمدها بدون توجه به زمان دریافت وجه نقد مربوطه، در زمان تحقق شناسایی می شوند، معمولا“ زمانی درآمد را تحقق یافته فرض می کنند که فرایند کسب سود کامل با حداقل قسمت اعظم آن کامل شده باشد.

فرایند کسب سود عبارت از مجموعه ای از عملیات است که از خرید مواد اولیه و سایر عوامل تولید تا تبدیل آنها به کالای ساخته شده و نهایتا“ فروش محصولات ودریافت وجه آنها را دربر می گیرد.

- اصل تطابق هزینه ها با درآمدها

بر اساس اصل تطابق برای اندازه گیری سود هر دوره باید هزینه های هر دوره درآمدهای همان دوره مقابله نمود. به عبارت دیگر برای تعیین سود هر دوره باید هزینه هایی که برای کسب در آمدهای همان دوره تحمیل شده اند را از درآمدها کسر نمود.

اصول یا میثاقهای محدود کننده

• فزونی منابع بر مخارج

• اهمیت

• خصوصیات صنعت

• محافظه کاری

1- فزونی منافع بر مخارج

گزارشگری مالی فراهم کردن اطلاعات لازم برای تصمیم گیری است. اما مخارج تهیه این اطلاعات نباید برمنافع آن فزونی یابد .

2-اصل اهمیت

به موجب اصل اهمیت در مورد مبالغ واقلامی که بنابر وضعیت،محیط وعملکرد موسسه، جزیی و ناچیز محسوب می شوند، می توان از اعمال دقیق اصول حسابداری خودداری کرد.

3- اصل محافظه کاری :

محافظه کاری بدین است که در شرایط ابهام، اعمال قضاوت برای انجام برآورد به نحوی صورت گیرد که درآمدها یا دارائیها بیشتر از واقع وهزینه ها یا بدهیها کمتر از ارائه نشود.

محافظه کاری عبارت است از کاربرد درجه ای از مراقبت که جهت انجام برآورد در شرایط ابهام موردنیاز است به گونه ای که درآمدها یا دارائیها بیشتراز واقع وهزینه ها کمتر از واقع ارائه نشود.

مهمترین ویژگیها یا خصوصیات کیفی اطلاعات حسابداری عبارت اند از :

1-مربوط بودن
2- قابلیت اتکاء
3- قابلیت مقایسه

1- مربوط بودن

(مربوط بودن ) یکی از ویژگیهای کیفی واساسی اطلاعات حسابداری است. ارائه اطلاعات مربوط، تصمیم گیرندگان رادر اخذ تصمیمات منطقی یاری می دهد ومی تواند عاملی برای جلوگیری از بروز ابهام و سردرگمی در بررسی و مطالعه اطلاعات مالی محسوب شود.

ویژگی مربوط بودن اطلاعات مالی مبتنی برمفاهیم زیر می باشد :

اهمیت، به موقع بودن ، رجحان محتوا برشکل قابل فهم بودن وافشای کامل است که هریک از این مفاهیم یا ویژگیهای فرعی درزیر تشریح می شود

2- قابلیت اتکاء

قابلیت اتکاء به اعتماد و اتکایی اشاره دارد که استفاده کنندگان می تواند بر اندازه گیریهای گزارش شده در صورتهای مالی اساسی داشته باشند. نتایج اندازه گیریهای حسابداری هنگامی قابل اتکاء است که به طور صادقانه معرف ارزشهایی باشد که انتظارمی رود یا درنظراست ارائه کند .

3- قابلیت مقایسه

سرمایه گذاران و اعتباردهندگان، امکانات و فرصتهای سرمایه گذاری و اعطای اعتبار گوناگونی دارند. تصمیمات آنان نیز گاهی برمبنای مقایسه عملکرد واحد تجاری مورد نظر در طول زمان (چندین سال)و یا عملکرد چندین واحد تجاری برای دوره یا دوره های زمانی یکسان، اتخاذ می شود .

ویژگی «قابلیت مقایسه» مبتنی بر مفاهیم (1)رعایت یکنواختی یا ثبات رویه و(2) همسانی رویه ها است که به عنوان اجزا یا ویژگیهای وابسته به «قابلیت مقایسه» هریک را تشریح می کنیم .

1- طبقه بندی واحدهای اقتصادی از نظر نوع مالکیت

واحدهای اقتصادی را از نظر نوع مالکیت در سه دسته میتوان طبقه بندی کرد :

• موسسات بخش عمومی

• موسسات بخش تعاونی

• موسسات بخش خصوصی

2- طبقه بندی واحدهای اقتصادی از نظر هدف فعالیت

واحدهای اقتصادی را از نظر هدف فعالیت در دو دسته میتوان طبقه بندی کرد :

• موسسات انتفاعی

• موسسات غیر انتفاعی

3- طبقه بندی واحدهای اقتصادی از نظر نوع فعالیت

اقتصادی را از نظر نوع فعالیت در سه دسته میتوان طبقه بندی کرد :

• موسسات خدماتی

• موسسات بازرگانی

• موسسات تولیدی